ايلان ماسك، كارآفرين مشهور شركت اسپيس اكس، اخيرا از نخستين آزمايش كاشت تراشه شركت نورالينك در مغز انسان خبر داده است. او كه اين محصول را تله پاتي معرفي كرده است در حساب كاربري اش در ايكس يا همان توييتر سابق نوشت كه اين تراشه «كنترل تلفن يا رايانه شما و از طريق آن ها تقريبا هر دستگاهي را فقط و فقط با فكر كردن امكان پذير مي كند».
اما واقعيت اين است كه به طوركلي اين نخستين مورد از ايمپلنت يا درون كاشت در مغز انسان نيست. هرچند دستگاه هاي رابط مغز-رايانه پيشين با «جراحي» در مغز داوطلبان كاشته شده بودند. درواقع، دستگاه هاي رابط مغز-رايانه حدود 20 سال پيش، در سال 2004 زماني كه يك عمل جراحي پيشگام در رود آيلند انجام شد، در مغز انسان كاشته شد. از آن زمان شركت هاي ديگري نيز پا به ميدان گذاشتند و به نظر مي رسد چه بسا اين شركت ها با كار گذاشتن تراشه در مغز انسان، از جايگاه امروزي نورالينك جلوتر باشند.
بيزنس اينسايدر (Business Insider) با انتشار گزارشي در اين زمينه به بررسي سرسخت ترين رقباي شركت نورالينك ايلان ماسك پرداخته است.
1. بلك راك
امروزه اغلب كساني كه در سر خود تراشه رابط مغز-رايانه دارند، از تراشه هاي شركت بلك راك استفاده مي كنند. به سختي مي توان عدد دقيقي براي آن تعيين كرد، اما شواهد نشان مي دهند كه از بين حدود 50 تراشه رابط مغز-رايانه كه در مغز افراد كاشته شده، حدود 40 مورد آن ها را بلك راك نوروتك (Blackrock Neurotech ) توليد كرده است.
بلك راك نوروتك در حال حاضر تراشه هاي رابط مغز-رايانه را براي كمك به افراد مبتلا به انواع شديد فلج استفاده كرده است. هدف اين است كه تراشه ها به افراد دچار معلوليت هاي شديد حركتي كمك كند زندگي مستقل تري داشته باشند و با ذهن بتوانند دستگاه ها را كنترل كنند و دسترسي به اينترنت داشته باشند.
چند نفر از داوطلباني كه داخل سرشان درون كاشت يا به اصطلاح ايمپلنت بلك راك دارند، مي گويند كه با استفاده از اين تراشه هاي رابط مغز-رايانه مي توانند رانندگي كنند. برخي ديگر حس لامسه شان را دوباره بازيابي كرده اند.
با اين حال، بنيان گذاران اين شركت مي گويند كه اين فناوري ممكن است در آينده كاربردهاي كاملا متفاوتي داشته باشد و ازجمله كاربردهاي نظامي پيدا كند يا حتي موردتوجه افرادي قرار بگيرد كه مي خواهند توانايي ها و قابليت ها و راحتي بيشتري به دست بياورند. به گفته مدير اين شركت، چنين امري ممكن است خيلي زودتر از آنچه تصور مي شود رخ دهد.
2. برين گيت
برين گيت (BrainGate) نخستين توليدكننده تراشه رابط مغز- رايانه است كه در سال 2004 اين تراشه را در مغز انسان كاشت. كار اين شركت بر اساس تحقيقاتي بود كه در اواخر دهه 1990 در دانشگاه براون آغاز شده بود و دستگاه فعلي آن را كه بسيار كوچك است، بلك راك ساخته است.
ايمپلنت هر بيمار از دو يا چند دستگاه تشكيل شده است كه هر كدام حداكثر 100 الكترود دارند كه از مو نازك ترند. اين ايمپلنت ها روي سطح مغز، بالاي قشر، در نواحي مسئول حركات اندام يا گفتار كاشته مي شوند.
نخستين تراشه اين شركت در مغز متيو ناگل كاشته شد، مردي كه در جريان يك حمله با چاقو از گردن به پايين فلج شده بود. او با استفاده از تراشه هاي اين شركت تا جايي پيش رفت كه توانست در بازي ويديويي پونگ مهارت پيدا كند. ناگل در سال 2007 در اثر ابتلا به عفونت خون (بي ارتباط با آزمايش تراشه در مغز او) درگذشت.
برخي بر اين باورند كه اين شركت ها به دليل اينكه بر انجام تحقيقات اساسي و عميق در اين فضا متمركز شده اند، چندان تبليغات نمي كنند و بسياري از مردم آن ها را نمي شناسند.
اين شركت در حال حاضر در حال اجراي آزمايش باليني نسل دوم رابط مغز -رايانه است تا بتواند به افراد با معلوليت حركتي كامل مانند متيو ناگل كمك كند. برين گيت 2 آزمايشي است كه از سال 2009 تاكنون ادامه دارد و انتظار مي رود در سال 2038 به پايان برسد. تاكنون 15 نفر با دستگاه هاي برين گيت 2 آزمايش شده اند.
3. سينكرون
شركت ديگر رقيب نورالينك ايلان ماسك، شركت سينكرون مستقر در بروكلين است. اين شركت يكي از ريزترين و كم تهاجمي ترين انواع رابط مغز -رايانه را ساخته و آن را با موفقيت در مغز چند نفر در سراسر جهان، ازجمله بيماراني در استراليا (در سال 2020) و ايالات متحده (2022) كاشته است.
استنترود (Stentrode) اين شركت برخلاف اغلب رابط هاي بين مغز-رايانه، از طريق سياهرگ گردن وارد مغز مي شود و به شكافتن جمجمه نيازي ندارد. به عبارت ديگر، تقريبا به همان روشي است كه بيماران مبتلا به نارسايي قلبي اغلب از استنت ها براي باز كردن شريان هاي مسدود شده در نزديكي قلب خود استفاده مي كنند.
رويترز در سال 2022 گزارش داده بود كه ماسك ــ كه آن زمان از سرعت كم پيشرفت نورالينك نااميد شده بود ــ با مديرعامل سينكرون تماس گرفته بود تا در اين شركت سرمايه گذاري كند.
مكس هوداك، ديگر بنيان گذار نورالينك كه از اين شركت جدا شده است، اينك سرمايه گذار شركت سينكرون است. او به بلومبرگ گفته بود كه نمي خواهد سرمايه گذاري اش در شركت رقيب نورالينك، به عنوان ضربه به شركت پيشين او برداشت شود.
4. پژوهش هاي دانشگاهي در سراسر جهان
علاوه بر شركت هاي يادشده، چند دانشگاه در سراسر جهان نيز با انجام جراحي هاي تحقيقاتي در زمينه ساخت رابط هاي مغز -رايانه پيشتازند. برخي از اين فناوري ها به افراد امكان داده است كه با استفاده از ايمپلنت هاي كاشته شده در سر و ستون فقرات خود، راه بروند.
از جمله، ان جانسون كانادايي كه تقريبا 20 سال پس از سكته مغزي، قادر به صحبت كردن نبود و اينك با استفاده از تراشه ساخت دانشگاه كاليفرنيا، سان فرانسيسكو، در حال بازيابي توانايي تكلم است.
گرت يان اسكام هلندي نمونه ديگري است كه پس از تصادف دوچرخه سواري معلول شده بود، به كمك محققان دانشگاه لوزان در سوييس و به كمك تراشه هاي كاشته شده كه به شكل پل ديجيتال بين مغز و نخاع او عمل مي كردند، توانست بايستد و راه برود.
درواقع كاري كه اينك نورالينك انجام داده، صرفا مراحل اوليه كار گذاشتن تراشه در مغز افراد است و آنچه در نهايت مهم است خروجي عملي اين فناوري است و بايد ديد كدام شركت در عمل از ساير شركت ها جلوتر خواهد بود. درواقع، فناوري نورالينك تفاوت چنداني با بلك راك ندارد، اما اين را بايد در نظر گرفت كه نورالينك به جاي آن كه شبيه به يك شانه كوچك باشد، داراي بيش از 1000 الكترود ظريف مانند مو است كه در 64 رشته توزيع شده است و احتمالا با چالش هاي جراحي بزرگ تري مواجه است.
نورالينك مي گويد كه ربات جراحي را طراحي كرده است تا ايمپلنت ها را به طور قابل اطمينان و كارآمدي در ناحيه مناسب مغز وارد كند، اما هنوز مشخص نيست كه چه ميزان از عمل جراحي نورالينك با دخالت انسان انجام خواهد شد.
چالش بعدي اين است كه ببينيم اين دستگاه تا چه حد در كمك به استقلال معلولان حركتي يا فرد مبتلا به اي ال اس موفق خواهد بود، تا به آن ها كمك كند كه بتوانند براي مثال خريد آنلاين انجام دهند؟
ايلان ماسك در حساب كاربري اش در شبكه ايكس يا همان توييتر سابق اعلام كرده است كه كاربران اوليه اين فناوري، كساني خواهند بود كه نمي توانند از اندام خود استفاده كنند.
واقعيت اين است كه اين هدف، دور از ذهن نيست، اما چند سال طول خواهد كشيد و به سطحي از آموزش نيز نياز دارد. ظاهرا بايد مدتي صبر كنيم تا كمي بيشتر در مورد ميزان بهبودي نخستين بيمار داوطلب آزمايش نورالينك بدانيم.
آنيل ست، دانشمند عصب شناس، اخيرا به بي بي سي گفته بود: «اين كه ما چگونه مي انديشيم، چگونه احساس مي كنيم، چگونه تجربه مي كنيم - به مراتب فراتر از يك مسئله مهندسي است.»
او گفت: «اين نوع راهبرد كه ايلان ماسك آن را در ساخت خودروهاي الكتريكي يا موشك بسيار موفق مي داند، فكر نمي كنم به راحتي به اين حوزه منتقل شود.»