كرمان- ايرنا- متوليان زيست محيطي مي گويند حذف بندي مربوط به مشاركت هاي مردمي در مسير حفاظت از محيط زيست در حالي اين روزها در لايحه برنامه هفتم توسعه چالش برانگيز شده كه موضوع حفاظت مشاركتي و استفاده از ظرفيت هاي غير از سازمان متولي، بسيار اهميت دارد.
به گزارش ايرنا، طبق بند "ط" ماده 38 برنامه ششم توسعه، سازمان حفاظت محيط زيست بايد در تهيه، تدوين و اجراي برنامه عمل حفاظت و مديريت از مناطق چهارگانه محيط زيست و گونه هاي در معرض تهديد و خطر انقراض حيات وحش كشور با رويكرد بهره گيري از ظرفيت هاي داوطلبانه و مشاركت اشخاص حقيقي و حقوقي با اولويت جوامع محلي و سازمان هاي مردم نهاد اقدام كند.
موضوعي كه با توجه به كمبود بودجه و نيروي انساني سازمان حفاظت محيط زيست سال هاست در خلال اين برنامه به روال معمول و قانوني در سازمان محيط زيست درآمده؛ روالي كه در نتيجه آن حفاظت از زيستگاه هاي طبيعي و گونه هاي نادر حيات وحش را به بخش خصوصي سپرده تا بتوانند دوباره اين بخش ها را احيا و جاني دوباره به آنها بدهند.
از سويي عملكرد موجود در استان هاي مختلف به ويژه كرمان در بهره گيري از اين ظرفيت قانوني، خود گوياي دستاوردهاي مهمي در حفاظت از حيات وحش است كه در صورت حذف آن، باتوجه به محدويت هاي اعتباري و نيروي انساني سازمان حفاظت محيط زيست، جبران پذير نيست.
محيط زيست كرمان هم از مواهب اين بخش برنامه ششم توسعه طي اين سال ها بي بهره نبوده و در بخش هاي مختلف مثل پارك ملي خَبر(khabr) كه از زيستگاه هاي ويژه استان به شمار مي رود از ظرفيت بخش خصوصي استفاده كرده است.
اما اين روزها جامعه محيط زيست نسبت به لايحه برنامه هفتم توسعه انتقاد دارد، لايحه اي كه بند "ط" ماده 38 قانون برنامه ششم توسعه را در خود ندارد و اين يعني دست محيط زيست براي بهره مندي از حفاظت مشاركتي خالي مي شود و به تنهايي بايد بار اين موضوع را به دوش بكشد.
درباره حذف بند مشاركت هاي مردمي و نقش ويژه مردم و بخش خصوصي در حفظ حيات وحش و تنوع زيستي استان كرمان گفت وگويي با مجتبي نيك طبع مديركل حفاظت محيط زيست استان كرمان داشتيم كه ضمن تشريح موضوع حفاظت مشاركتي در سازمان محيط زيست، بر ضرورت گنجاندن اين طرح در برنامه هفتم تاكيد كرد.
وي توضيح داد: در اجراي قانون برنامه ششم توسعه، بحث حفاظت مشاركتي در اين سازمان مطرح است كه در قالب آن اشخاص حقيقي و حقوقي مي توانند به منظور حفاظت و حراست از محيط زيست و زيستگاه ها به اين سازمان كمك كنند.
مديركل حفاظت محيط زيست استان كرمان تصريح كرد: كرمان، استاني پهناور است كه به دليل تنوع اقليمي، آب و هوايي و پوشش گياهي گوناگون و پراكنده شرايط خاص زيست محيطي در كشور دارد.
وي با اشاره به اينكه دنيا به سمت حفاظت مشاركتي در مجموعه محيط زيست در حال حركت است، گفت: بحث هاي اكوتوريسم(طبيعت گردي يا بوم گردشگري) جزو شاخصه هاي مورد توجه گردشگري است كه در دنيا روي آن تمركز ويژه وجود دارد.
حفاظت مشاركتي در زيستگاه هاي طبيعي كرمان
نيك طبع با اشاره به اينكه در راستاي حفاظت مشاركتي در مجموعه محيط زيست كرمان تاكنون چندين مورد اقدام انجام شده است، اظهارداشت: قرارداد مشاركت در پارك ملي خَبر و اولين شكارگاه خصوصي در استان در كنار ديگر فعاليت ها از اين دست اقدامات هستند.
وي بيان كرد: در استان كرمان در راستاي مشاركت افراد حقيقي و حقوقي در حفاظت از گونه هاي حيات وحش(گونه هاي حمايت شده و در معرض خطر انقراض) تاكنون در كشور پيشرو بوده ايم.
مديركل حفاظت محيط زيست استان كرمان با اشاره به ساير اقدامات در راستاي بحث حفاظت مشاركتي در محيط زيست كرمان گفت: بحث قُرق اختصاصي منصورآباد(راويز، رفسنجان) براي نخستين بار در سطح كشور به همت دوستداران طبيعت اتفاق افتاد و با نظارت محيط زيست اقدام به حفاظت از گونه هاي حيات وحش در اين منطقه كردند.
وي گفت: در منطقه منصورآباد راويز رفسنجان نيز حدود 70 تا 100 قوچ و ميش نژاد كرمان برآورد شده بود كه در راستاي قرقي كه در اين منطقه اتفاق افتاد در سال جاري طبق سرشماري اين تعداد قوچ و ميش به عدد يكهزارو 500 رسيده است.
نيك طبع تصريح كرد: بعد از ازدياد جمعيت حيات وحش در منطقه منصورآباد كه به دنبال قرق اين منطقه اتفاق افتاد با دستور العمل هاي ابلاغي از سازمان مركزي تعدادي از اين حيات وحش به عنوان سهميه پروانه در نظرگرفته شد كه بخشي از آن به خزانه دولت واريز مي شد و بخشي هم به منظور انتفاع جوامع محلي اختصاص پيدا كرد.
وي با اشاره به اينكه قُرق 2 منطقه ديگر در استان كرمان نيز در دستور كار محيط زيست قرار دارد و مدارك آنها نيز آماده است، تاكيد كرد: گويا اين موارد يكسري مشكلات قانوني دارد كه اگر برطرف شود، شاهد ايجاد سه منطقه قرق خواهيم بود كه با مشاركت جوامع محلي و بخش خصوصي مديريت مي شود و نياز نيست دولت در آن هزينه اي كند.
مديركل حفاظت محيط زيست استان كرمان اظهارداشت: با اقدامات حفاظت مشاركتي در محيط زيست هزينه هاي دولت در حفاظت از گونه هاي مختلف برداشته مي شود و مجموعه حيات وحش نيز بهتر نگهداري مي شود زيرا خود مردم بهتر پاي كار هستند.
وي ادامه داد: در قانون برنامه ششم توسعه تاكيد شده بود اجراي برنامه حفاظت از مديريت مناطق و گونه هاي در معرض خطر با مشاركت جوامع محلي و افراد حقيقي و حقوقي باشد اما اين موضوع در برنامه هفتم توسعه حذف شده و ما تلاش داريم موضوع حفاظت مشاركتي در محيط زيست دوباره به برنامه توسعه برگردد.
ظرفيت بزرگ مردمي
نيك طبع گفت: ظرفيت استفاده از مشاركت هاي مردمي در حفاظت از محيط زيست بسيار بزرگ، گسترده و اين خيلي مهم است كه بتوانيم مردم را پاي كار بياوريم.
وي با تاكيد بر اينكه محيط زيست بدون مردم هيچ تواني ندارد، خاطرنشان كرد: مردم بايد در كنار محيط زيست باشند تا اين مجموعه بتواند به اهداف خود برسد.
مديركل حفاظت محيط زيست استان كرمان با اشاره به اينكه اقدام ديگر در راستاي حفاظت مشاركتي در محيط زيست در استان كرمان موضوع پارك ملي خَبر بود: در مورد اين پارك ملي و پناهگاه حيات وحش روچون(در محدوده شهرستان بافت كه به شكل خوشه اي در داخل پارك ملي خبر پراكنده است) در وسعتي نزديك به 178 هزار هكتار در قالب طرح حفاظت مشاركتي و بهره برداري تفرجگاهي با مجموعه شركت هواپيمايي ماهان قراردادي منعقد شده است.
وي ادامه داد: در قالب اين تفاهم نامه حفاظت اين مجموعه(پارك ملي خبر و پناهگاه حيات وحش روچون) با كمك بخش خصوصي مذكور و به كارگيري نيروهاي بومي كه در منطقه است انجام مي شود.
نيك طبع اظهارداشت: مجموعه بخش خصوصي مذكور در مجموعه پارك ملي خبر و پناهگاه حيات وحش روچون در قالب طرح حفاظت مشاركتي با ايجاد فنس، گذاشتن دوربين و روش هاي نوين پايش منطقه به كمك سازمان حفاظت از محيط زيست آمده است.
وي گفت: تنها موردي كه در قالب اين قرارداد براي آن شركت در نظر گرفته شده بهره برداري تفرجگاهي و اكوتوريسم از گردشگري است تا بتوانند درآمد داشته باشند و هزينه هايشان را جبران كنند.
مديركل حفاظت محيط زيست استان كرمان بيان كرد: در پارك ملي خبر هيچ گونه بهره برداري از منابع طبيعي حيات وحش، جنگل ، معادن و غيره در قالب قرارداد حفاظت مشاركتي براي بخش طرف قرارداد در نظر گرفته نشده و تنها اين شركت در راستاي اكوتوريسم از اين منطقه استفاده خواهد كرد.
وي با اشاره به سومين اقدام حفاظت مشاركتي در محيط زيست كرمان گفت: شركت صنعتي و معدني گل گهر در سيرجان در ايفاي مسئوليت هاي اجتماعي خواستار اين شده كه از گونه هاي حيات وحش حفاظت كند.
نيك طبع ادامه داد: منطقه شكار ممنوع "سياهكوه" سيرجان( با وسعت 45 هزار هكتار در حدفاصل جاده سيرجان -بندرعباس و سيرجان) چند سالي است كه به دلايل مختلف از وضعيت شكار ممنوع خارج شده و تعارضات زيادي در اين منطقه وجود داشت كه با رويكرد حفاظت از اين منطقه در قالب همراهي طرف قرارداد، 70 هكتار از آن با رايزني فنس كشي شد تا از سه گونه ارزشمند قوچ و ميش كرمان، كَل و بُز(گونه اي از بز كوهي) و جبير(يكي از انواع آهوي بومي شبه قاره هند و ايران )حفاظت شود.
وي خاطرنشان كرد: بند "ط" ماده 38 برنامه ششم توسعه ظرفيت مناسبي بود كه سازمان محيط زيست توانست از آن استفاده كند و طبق آن قراردادهاي متعددي براي حفاظت از گونه ها و محيط هاي طبيعي كرمان داشته باشد.
مديركل حفاظت محيط زيست استان كرمان با تاكيد بر اينكه كشورهاي صاحب كرسي كه بحث گردشگري طبيعت در آنها فعال بوده، موضوع حفاظت مشاركتي نيز در آنها پُر رنگ تر است، گفت: از بخش خصوصي مي توان در راستاي حفاظت و حراست از زيستگاه ها استفاده و به كمك آن بعضي از زيستگاههايي كه آسيب ديدند را احيا كرد لذا انتظار مي رود نمايندگان مردم در خانه ملت اين موضوع مهم را لحاظ كنند.