سازمان فضايي آمريكا (ناسا) و آژانس اكتشافات هوافضاي ژاپن در حال برنامه ريزي براي پرتاب نخستين ماهواره چوبي جهان به فضا هستند.
اين ماهواره كوچك كه «ليگنوست» (LignoSat) نام دارد، از چوب درخت ماگنوليا در اندازه يك ليوان قهوه ساخته شده و قرار است تا تابستان 2024 به مدار زمين پرتاب شود.
محققان مي گويند چوب اين مزيت را دارد كه در فضاي خلاء نمي سوزد و نمي پوسد، در عين حال كه پس از ورود مجدد به جو زمين به خاكستر ريز تبديل مي شود و به چرخه طبيعت بازمي گردد. اين ماده مفيد و به لحاظ زيست محيطي پايدار و تخريب پذير، به اين ترتيب مي تواند گزينه اي براي ساخت ماهواره هاي آينده باشد.
پروژه ساخت ماهواره چوبي ابتدا در در آوريل سال 2020 توسط دانشگاه كيوتو ژاپن با همكاري واحد جنگل داري «سوميتومو» در اين كشور به طور مشترك راه اندازي شد.
پژوهشگران براي تحقيق خود در سال 2022 ابتدا سه نمونه چوب ماگنوليا، گيلاس و توس را براي مدت 290 روز به ايستگاه فضايي بين المللي فرستادند تا در ماژولي كه در معرض فضا بود نگهداري شوند. محققان پس از انجام آزمايش ها به استفاده از چوب ماگنوليا در ماهواره ها متمايل شدند، چرا كه دريافتند احتمال ترك خوردن يا شكستن آن كمتر است و ثبات و استحكام بيشتري دارد.
محققان در بيانيه خود آورده اند: «سه نمونه چوب به مدت ده ماه مورد آزمايش قرار گرفتند و پس از قرار گرفتن در فضا هيچ تغيير شكلي از خود نشان ندادند.»
پژوهشگران همچنين اضافه كردند: «عليرغم شرايط محيطي شديد در فضاي بيروني، كه شامل تغييرات دمايي قابل توجه و قرار گرفتن در معرض پرتوهاي كيهاني و ذرات خطرناك خورشيدي مي شد، آزمايش ها هيچ گونه تجزيه يا تغيير شكلي مانند ترك خوردن، تاب برداشتن، پوسته پوسته شدن يا آسيب سطحي را تأييد نكردند.»
پس از آزمايش موفقيت آميز نمونه هاي چوبي در ايستگاه فضايي بين المللي در اوايل سال جاري، دانشمندان بر اين باورند كه ماهواره آزمايشي براي پرتاب مناسب است.
در حال حاضر بيش از 9300 تُن اشياء فضايي، از جمله زباله هاي فضايي مانند ماهواره هاي غيرفعال و تكه موشك هاي مصرف شده، به دور زمين مي چرخند.
فلزات براق به كار رفته در اين اجسام، مانند تيتانيوم سبك وزن و آلومينيوم، روشنايي كلي آسمان شب را بيش از 10 درصد در بخش هاي بزرگي از سياره ما افزايش مي دهند و آلودگي نوري محيطي ايجاد مي كنند كه تشخيص پديده ها و اجرام فضايي در دوردست را سخت تر مي كند.
دانشمندان مي گويند ساخت ماهواره هاي چوبي به لحاظ اقتصادي نيز مقرون به صرفه تر است، چرا كه ماهواره ها و فضاپيماهاي ساخته شده از فلز هم گران هستند و هم تهديدي براي ايستگاه فضايي بين المللي و ساير فضاپيماهاي حامل انسان به شمار مي روند.
اين اجسام، اگر به اندازه كافي بزرگ باشند كه بتوانند در فرايند ورود مجدد به جو تا حد زيادي سالم بمانند و نسوزند، براي سلامت مردم روي زمين تهديد به شمار مي روند از اين نظر كه ممكن است روي سر عده اي از افراد سقوط كنند.
به گفته محققان، ماهواره هاي چوبي مانند لينگوست از نظر تئوري بايد به عنوان زباله هاي فضايي آسيب كمتري داشته باشند.