خشم يك احساس دروني است كه وقتي با يك موضوع آزاردهنده روبه رو مي شويد در شما ايجاد مي شود. در مقابل، عصبانيت به معني بروز خشم است و رفتار و گفتار شما را هم در برمي گيرد. به عبارت ديگر، عصبانيت مي تواند با فرياد زدن يا درگيري فيزيكي همراه باشد.
به گزارش پايگاه فكر و فرهنگ مبلغ، عصبانيت احساس قدرتمندي است، اگر به درستي مهار نشود، نتايج مخربي را براي شما و اطرافيان تان به دنبال دارد. خشم كنترل نشده به بحث، خشونت فيزيكي، توهين و خودآزاري منجر مي شود.
بنابر روايت عصرايران، خشم و عصبانيت درست مانند شادي، اضطراب يا تنفر يكي از ابتدايي ترين احساسات بشر است.اين عواطف با بقاي اوليه پيوند خورده و در طول تاريخ بشر تكامل يافته اند. خشم به واكنش «جنگ يا گريز» سيستم عصبي مربوط است؛ يعني انسان را براي مبارزه آماده مي كند.اما مبارزه لزوما به معني مشت زدن نيست؛ بلكه مي تواند انسان ها را به مبارزه با بي عدالتي از طريق تغيير قانون يا تصويب هنجارهاي رفتاري جديد ترغيب كند.
خبرهاي مرتبط تاريخ دقيق شب آرزوها و ليله الرغائب چه زماني است؟
جايگاه والاي حضرت زهرا (س) از زبان تمامي امامان
تفاوت خشم و عصبانيت
خشم يك احساس دروني است كه وقتي با يك موضوع آزاردهنده روبه رو مي شويد در شما ايجاد مي شود. در مقابل، عصبانيت به معني بروز خشم است و رفتار و گفتار شما را هم در برمي گيرد. به عبارت ديگر، عصبانيت مي تواند با فرياد زدن يا درگيري فيزيكي همراه باشد.
تفاوت خشونت و پرخاشگري
گاهي اوقات 2 اصطلاح خشونت و پرخاشگري به جاي يكديگر استفاده مي شوند، اما در حقيقت با هم متفاوت هستند.خشونت از ديدگاه روانشناسي به پرخاشگري شديد اطلاق مي شود كه هدف آن ايجاد آسيب جدي است. به بيان ديگر، پرخاشگري هميشه به خشونت منجر نمي شود؛ اما خشونت هميشه با پرخاشگري همراه است.
انواع خشونت
متخصصان سلامت روان موفق به شناسايي انواع خشونت شده اند كه عبارت اند از:
خشونت رواني و كلامي: صدمه رساندن به فرد از طريق توهين، تحقير و تهديد
خشونت فيزيكي: ضرب و جرح يا حمله به ديگران
خشونت جنسي: تجاوز يا سوء استفاده از قدرت براي تحميل رابطه جنسي بر فرد
خشونت خانگي: رفتار خشونت آميز براي ترساندن ساير اعضاي خانواده يا تسلط يافتن بر آن ها
خشونت اجتماعي: خشونتي كه در خارج از خانه و بين 2 نفر يا تعدادي از افراد رخ مي دهد
خشونت ممكن است به ضرب و جرح منجر شود.
جدول زير اثرات خشونت و پرخاشگري را روي سلامت روان نشان مي دهد:
راه هاي بروز خشم
عصبانيت را مي توان به طرق مختلف بروز داد. چرا كه تاثير يكساني روي افراد مختلف ندارد و به همين دليل به اعمال و نشانه هاي متفاوت منجر مي شود.
خشونت كلامي شايع ترين علامت عصبانيت است. در نتيجه، شما به راحتي مي توانيد از كلام، لحن و نحوه صحبت كردن فرد متوجه عصبانيت او شويد. عصبانيت از طريق زبان بدن و ديگر سرنخ هاي غير كلامي هم قابل تشخيص است. به عنوان مثال، ممكن است با خيره شدن، اخم كردن و گره كردن مشت ها همراه باشد.
بعضي از افراد در سركوب يا دروني كردن خشم خود خبره هستند. از اين رو تشخيص علائم فيزيكي عصبانيت در آن ها دشوار است. البته شروع دعواي فيزيكي بدون ظاهر شدن علائم هشداردهنده متداول نيست.
چه چيزي باعث عصبانيت مي شود؟
در مرحله غريزي از فوايد عصبانيت براي محافظت از قلمرو، اعضاي خانواده، غذا و ساير اموال يا واكنش به خطرات احتمالي استفاده مي شود. اما احساس عصبانيت دلايل ديگري هم دارد كه مي توانند منطقي يا غير منطقي باشند.
وقتي در كنترل يا حتي پذيرش خشم به مشكل برمي خوريد، يعني عصبانيت شما غير منطقي است. بنابراين لازم است ريشه عصبانيت خود را بيابيد و براي حل آن اقدام كنيد.
عوامل زير معمولا باعث برانگيخته شدن خشم مي شوند:
غم و اندوه به دليل از دست دادن يكي از اعضاي خانواده يا دوستان
مهارت هاي ضعيف برقراري ارتباط
خستگي (چون افراد معمولا هنگام خستگي كج خلق مي شوند و زود از كوره درمي روند.)
گرسنگي
بي عدالتي (خيانت، مورد قلدري واقع شدن، تحقير يا شرمنده شدن و…)
سرخوردگي جنسي
مشكلات مالي و اضطراب ناشي از بدهكاري
احساس شكست يا نااميدي
مورد دزدي، خشونت يا توهين جنسي قرار گرفتن
درد، بيماري جسمي يا بيماري روحي
غم و اندوه شديد يكي از دلايل خشمگين شدن افراد است.
قبل از اينكه آتش خشم خشك و تر را با هم بسوزاند، آن را مهار كنيم.
چه زماني خشم به اختلال تبديل مي شود؟
همه ما در مقطعي از زندگي خود دچار خشم مي شويم. اما اين احساس زماني دردسرساز است كه بسامد يا شدت آن روابط خانوادگي و اجتماعي، عملكرد شغلي يا سلامت روان را مختل كند.
اگرچه به طور رسمي چيزي تحت عنوان اختلال خشم وجود ندارد، اما از نظر متخصصان روانشناسي و روانپزشكي عصبانيت غير طبيعي مي تواند علامت اختلال رواني يا اختلال شخصيت مرزي باشد.
عوارض عصبانيت شديد
اگر عصبانيت به خوبي كنترل شود، به احساس مفيدي تبديل مي شود كه شما را به ايجاد تغييرات مثبت تشويق مي كند. عصبانيت باعث برانگيخته شدن واكنش «جنگ يا گريز» بدن مي شود.
در اين شرايط غدد آدرنال هورمون هاي استرس از جمله آدرنالين و كورتيزول ترشح مي كنند. در نتيجه، مغز به منظور آماده شدن براي تلاش فيزيكي، خون را از شكم به سمت عضلات مي برد.
همچنين ضربان قلب، فشار خون و تنفس افزايش مي يابد، دماي بدن بالا مي رود، پوست شروع به تعريق مي كند و تمركز و دقت مغز تقويت مي شود.اما از آنجا كه عصبانيت احساس قدرتمندي است، اگر به درستي مهار نشود، نتايج مخربي را براي شما و اطرافيان تان به دنبال دارد. خشم كنترل نشده به بحث، خشونت فيزيكي، توهين و خودآزاري منجر مي شود.
علاوه بر اين، عصبانيت در حد جنون مي تواند سيستم ايمني بدن را تضعيف كند و خطر ابتلا به بيماري هاي كوتاه مدت و بلندمدت را افزايش دهد. اين بيماري ها عبارت اند از:
سردرد
مشكلات گوارشي مانند معده درد
بي خوابي
افزايش اضطراب
افسردگي
فشار خون بالا
مشكلات پوستي مانند اگزما
سكته قلبي
سكته مغزي
مشكلات تنفسي
آيا ارزشش را دارد كه خشمگين شويم؟
خشم شديد يا كنترل نشده روي سلامتي تاثير منفي دارد و احتمال بيمار شدن را افزايش مي دهد.
چطور خشم خود را كنترل كنيم؟
عصبانيت كنترل نشده روي سلامت و روابط شما تاثير منفي دارد. بنابراين مهم است كه با آن به روش درست برخورد كنيد. رعايت نكات زير به مديريت خشم و جلوگيري از عوارض آن كمك مي كند:
1. قبل از حرف زدن، فكر كنيد
وقتي بحث داغ است، خيلي راحت ممكن است چيزي بگوييد كه بعدا از گفتن آن پشيمان شويد. قبل از حرف زدن، چند لحظه افكارتان را منسجم كنيد و به ديگران هم اجازه دهيد كه همين كار را انجام دهند.
2. بعد از آرام شدن، خشم خود را بروز دهيد
به محض اينكه موفق شديد درست فكر كنيد، با قطعيت اما بدون خصومت احساس نااميدي خود را بيان كنيد. به صورت واضح و مستقيم از نگراني ها و نيازهاي خود حرف بزنيد؛ اما احساسات ديگران را جريحه دار نكنيد يا سعي نكنيد طرف مقابل را كنترل كنيد.
3. براي درمان خشم ورزش كنيد
فعاليت فيزيكي به كاهش استرس كه منجر به عصبانيت مي شود كمك مي كند. اگر حس مي كنيد عصبانيت شما در حال فوران است، كمي پياده روي كنيد يا بدويد. همچنين مي توانيد وقت خود را صرف ساير فعاليت هاي فيزيكي لذت بخش كنيد.
4. استراحت كنيد
وقت استراحت و زنگ تفريح فقط براي بچه ها نيست. براي درمان عصبانيت توصيه مي شود در موقعيت هاي استرس زا به خودتان استراحت بدهيد. استراحت كردن به شما كمك مي كند بدون كج خلقي يا عصبانيت براي كنترل شرايط آماده شويد.
5. راه حل هاي احتمالي را مشخص كنيد
به جاي تمركز روي علت عصبانيت، روي حل مشكل پيش رو كار كنيد. آيا اتاق به هم ريخته فرزندتان شما را عصباني مي كند؟ در را ببنديد. آيا همسرتان هر شب براي شام دير مي آيد؟ زمان شام را عقب بيندازيد يا توافق كنيد كه چند بار در هفته تنها غذا بخوريد. به خودتان يادآوري كنيد كه عصبانيت چيزي را حل نمي كند و ممكن است فقط شرايط را بدتر كند.
6. راجع به خودتان حرف بزنيد
به منظور پرهيز از انتقاد يا سرزنش ديگران كه فقط تنش را بالا مي برد، از عبارت هايي كه با «من» شروع مي شوند براي توصيف مشكل استفاده كنيد. همچنين محترمانه برخورد كنيد. براي مثال، به جاي اين جمله كه «تو هيچ وقت كارهاي خانه را انجام نمي دهي»، بگوييد «من از اينكه بدون جمع كردن ظرف ها از سر ميز بلند شدي، ناراحتم».در هنگام خشم فقط در مورد خودتان صحبت كنيد و از سرزنش كردن طرف مقابل بپرهيزيد.
7. كينه به دل نگيريد
بخشندگي ابزار قدرتمندي است. اگر به عصبانيت و ديگر احساسات منفي اجازه دهيد به احساسات مثبت غلبه كنند، غرق بدخلقي و حس بي عدالتي مي شويد. اما اگر فردي را كه باعث عصبانيت شما شده است را ببخشيد، هر 2 از موقعيت درس مي گيريد و روابط خود را محكم تر مي كنيد.
8. از شوخي براي كم كردن تنش استفاده كنيد
شاد كردن جو به كاهش تنش كمك مي كند. از شوخي و مزاح براي روبه رو شدن با علت عصبانيت خود و احتمالا هر توقع غير واقعي كه از شرايط داريد استفاده كنيد. اما طعنه نزنيد. چون احساس طرف مقابل را جريحه دار مي كند و شرايط بدتر مي شود.
9. مهارت هاي ريلكسيشن را تمرين كنيد
وقتي عصبانيت شما فوران مي كند، مهارت ريلكسيشن را به كار بگيريد. نفس عميق بكشيد، يك منظره آرامش بخش را تصور كنيد يا يك كلمه و عبارت آرام كننده را تكرار كنيد. به عنوان مثال، مي توانيد بگوييد «سخت نگير». راه كار ديگر اين است كه به موسيقي گوش كنيد، بنويسيد يا يوگا انجام دهيد. هركاري كه براي آرام شدن تان موثر است را انجام دهيد.