پژوهشگران موسسه آلن در مطالعه اي روي موش ها، در يك «نقطه خاص» از مغز، سلول هايي را شناسايي كردند كه با افزايش سن «تغييرات عمده اي» پيدا مي كنند. آن ها به دليل شباهت هاي زياد بين مغز موش و انسان، از اين حيوان استفاده كردند.
هونگ كوي زنگ، يكي از نويسندگان اين مطالعه و مدير بخش علوم مغز در موسسه آلن در سياتل، مي گويد: «مغز ما از هزاران سلول تشكيل شده است كه عملكردهاي مختلفي دارند. اين مطالعه نشان مي دهد كه انواع سلول هاي مختلف در برابر فرايند پيري به شكلي متفاوت حساس اند.»
به گزارش نيويورك پست، محققان براي تجزيه و تحليل بيش از 1.2 ميليون سلول مغزي موش هاي جوان دو ماهه و موش هاي مسن 18 ماهه، از توالي يابي آر ان اي (RNA) و ابزارهاي نقشه برداري مغزي استفاده كردند. موش 18 ماهه معادل يك انسان ميانسال است.
به گفته زنگ، محققان سلول ها را به 847 نوع مختلف گروه بندي و حدود دو هزار و 500 ژن را كه با افزايش سن تغيير مي كنند، شناسايي كردند.
محققان در سلول هاي مرتبط با پيري، «افزايش التهاب» و «كاهش عملكرد نوروني» را مشاهده كردند. طبق توضيحات زنگ، تغييرات در اين ژن ها به ساختار و عملكرد نوروني آسيب ديده در بسياري از انواع نورون ها و سلول هاي گليالي (كه به نورون ها كمك و از آن ها پشتيباني مي كنند) اشاره دارد. در انواع سلول هاي ايمني و عروقي (سلول هاي رگ هاي خوني) مغز هم افزايش پاسخ ايمني و التهاب مشاهده شد.
به گفته محققان، سلول هاي هيپوتالاموس مغز، بخشي كه با مصرف غذا، تعادل انرژي و سوخت وساز مرتبط است، بيشترين تغييرات را داشتند.
زنگ اشاره كرد كه اين موضوع نشان مي دهد كه اين منطقه يك «نقطه خاص براي پيري» است و ممكن است ميان رژيم غذايي، عوامل سبك زندگي، پيري مغز و خطر اختلالات شناختي مرتبط با سن ارتباطي وجود داشته باشد. او گفت: «يافته هاي اين مطالعه نشان مي دهد حفظ يك سبك زندگي سالم، ارتقاي وضعيت متابوليك سالم و كاهش التهاب در بدن و مغز مي تواند فرايند پيري را كند كند يا به تاخير بيندازد و خطر بيماري هاي مغزي مرتبط با پيري را كاهش دهد.»
محققان اميدوارند اين كشف علمي به شناسايي روش هاي درماني جديد براي مشكلات مرتبط با پيري و بهبود عملكرد سلول هاي مغزي كمك و از بروز بيماري هاي تخريب كننده سلول هاي عصبي مرتبط با افزايش سن، جلوگيري كند.
زنگ افزود: «پيري مهم ترين عامل خطر براي بسياري از بيماري هاي مغزواعصاب است. مطالعه ما نقشه ژنتيكي دقيقي را فراهم مي كند كه نشان مي دهد كدام نوع سلول هاي مغزي ممكن است بيشتر تحت تاثير پيري قرار گيرند و به منظور توسعه درمان هاي جديد براي بيماري هاي مغزي مرتبط با پيري، هدف گرفتن ژن ها و سلول هاي مشخصي را پيشنهاد مي كند.»
با اين حال پژوهشگران به محدوديت هاي اين مطالعه نيز اشاره كردند. به گفته زنگ، «محدوديت اصلي مطالعه اين است كه اين يافته ها تنها همبستگي دارند و ما هنوز نمي دانيم آيا تغييرات مشاهده شده در بيان ژن ها در سلول هاي خاص علت پيري مغز است يا خير.» به عبارت ديگر، اين مطالعه به عنوان يك مبناي علمي عمل مي كند كه در مورد ژنتيك مغز و سلول هاي هدف براي تحقيقات بعدي اطلاعات دقيق تري فراهم مي كند. به اين ترتيب، اين تحقيق به طور مستقيم نتايج نهايي يا درماني ارائه نمي دهد، بلكه داده ها و نقشه هايي را فراهم مي آورد كه تحقيقات بعدي مي توانند بر اساس آن ها پيش بروند.
دكتر ارنست لي موري، متخصص مغز و اعصاب از تنسي كه در اين مطالعه شركت نداشت، خاطرنشان مي كند كه تحقيقات جديد شواهد موجود درباره نقش رژيم غذايي در سلامتي مغز انسان را تقويت مي كنند.
به گفته او، تاثير التهاب در بروز بيماري هاي مرتبط با پيري مانند آلزايمر پيش تر مشخص شده است و شواهد فزاينده نشان مي دهند كه بسياري از اين بيماري ها از طريق رژيم غذايي و ورزش قابل پيشگيري اند. تغيير رژيم غذايي به گونه اي كه غذاهاي فراوري شده حذف شوند و آغاز عادت هايي مانند روزه داري متناوب مي توانند التهاب سلولي را كه عامل بسياري از بيماري ها است، كاهش دهد.
نتايج اين پژوهش در مجله «طبيعت/نيچر» (Nature) منتشر شده است.