مقایسه ویندوز و لینوکس

در اين مقاله به بررسي و مقايسه انواع، واسطه گرافيكي كاربر، واسطه متني، هزينه، دستيابي به سيستم عامل، اجراي برنامه از طريق سي دي، نرم افزار كاربردي، كسب نرم افزار كاربردي، نصب نرم افزار كاربردي، ويروس ها و جاسوس ها، كاربرها و رمز عبور، خطای برنامه ای، محدودیت های نرم افزاری، ابزارهای سخت افزاری پشتیبانی شده، سخت افزاری كه OS بر روی آن عمل می كند، دسته بندی، كابران متعدد، شبكه بندی، تقسیم بندی دیسك سخت، فایل های ذخیره شده روی دیسك سخت، سیستم فایل ها، درجه بندی فایل ها، فایل های مخفی، case، مودم، تهیه فایل آغازگر، برنامه راه انداز چاپگر، كمك، داده های كاربر، خاموش كردن، پرداخته می شود.

انواع
ویندوز و لینوكس انواع مختلفی دارند. تمامی انواع ویندوز را مایكروسافت تولید می كند، اما توزیع متنوع لینوكس از سوی شركت های متعددی مانند Linspire، Red Hat، SuSE، Ubunta، Mandriva، Knoppix، Slackware و Lycoris صورت می گیرد.

ویندوز دو خط اصلی دارد كه می توان آنها را Win9x كه شامل ویندوزهای 95، 98، 98SE، Me و كلاس NT كه ویندوزهای 2003 ,NT، 2000 و XP و ویستا را در خود جای داده است، اشاره كرد. ویندوز در واقع كار خود را با نسخه 3.x آغاز كرد و پس از چند سال ویندوز 95 را روانه بازار كرد.

انواع لینوكس به عنوان توزیع از آن یاد می شود. تمامی توزیع های لینوكس كه در چارچوب زمانی یكسان منتشر شده، از یك هسته اصلی (مهمترین بخش سیستم عامل) تبعیت می كنند. تفاوت آنها در نرم افزارهای اضافی ارائه شده، واسطه گرافیكی كاربر، فرایند نصب، قیمت، اسناد سازی و پشتیبانی های فنی است. ویندوز و لینوكس هر دو در desktop و ویرایش های سروری ظاهر می شوند.

لینوكس می تواند كارایی خود را بالا برد كه ویندوز نمی تواند. نسخه های هدفمند ویژه از لینوكس وجود دارد. به عنوان مثال NASLite نسخه ای از لینوكس است كه بااستفاده از یك فلاپی دیسك، رایانه قدیمی را تبدیل به یك فایل سرور می كند. این نسخه از لینوكس قادر به اتصال به شبكه، تقسیم فایل ها و عملكرد به عنوان یك وب سرور است.

واسطه گرافیكی كاربر
ويندوز و لينوكس قادر هستند به ارائه واسطه گرافيكي كاربر و واسطه خط فرمان بپردازند. واسطه گرافيكي كاربر ويندوز از ويندوز 1/3 به ويندوز 95، ويندوز 2000 و ويندوز XP تغيير يافته است و انتظار مي رود در نسخه بعدي ويندوز كه جايگزين XP خواهد شد، دوباره تغيير كند.

لينوكس به طور نمونه به ارائه دو واسطه گرافيكي كاربر، KDE و Gnone مي پردازد. در توزيع هاي عمده لينوكس، ليندوز موجب شده واسطه كاربر شباهت بيشتري به ويندوز داشته باشد. همچنين XPde for Linux نيز در شباهت لينوكس به ويندوز نقش موثري دارد. واسطه گرافيكي كاربر در سيستم هاي لينوكس اختياري است و حال آن كه اين واسطه جزء جدايي ناپذيرOS در ويندور است. سرعت، كارايي و اطمينان در اجراي يك سرور به جاي لينوكس كه فاقد واسطه گرافيكي كاربر است، افزايش يافته است و اين در حالي است كه ديگر نسخه هاي سرور ويندوز قادر به انجام چنين عملي نيستند. در واقع واسطه گرافيكي كاربر در لينوكس، اجرا و كنترل از راه دور را براي يك رايانه لينوكس آسانتر و طبيعي تر از رايانه ويندوز جلوه مي دهد.

واسطه نماي متني
اين واسطه به عنوان يك مفسر دستوري نيز شناخته شده است. كاربران وينداز برخي اوقات از آن به عنوان يك اعلان از سوي DOS نيز ياد مي كنند. كاربران لينوكس آن را به عنوان يك برنامه واسطه معرفي مي كنند. هر نوع از ويندوز به يك مفسر دستوري مجهز است، اما انواع مختلف ويندوز از مفسرهاي مختلفي نيز برخوردارند. به طور كلي، مفسرهاي دستوري ويندوز سري 9x شباهت زيادي به يكديگر دارند و نسخه هاي كلاس NT نيز مفسرهاي دستوري مشاهبي را در خود جاي داده اند. اما تفاوت هايي در بين اين دو دسته از ويندوز وجود دارد.

لينوكس مانند ديگر نسخه هاي يونيكس، از مفسرهاي دستوري چندگانه پشتيباني مي كند، اما معمولاً از يك نوع كه به عنوانBASH شناخته مي شود، استفاده مي كند. از ديگر مفسرها مي توان از Korn shell، Bourne shell، ash و C shell ياد كرد.

هزينه
البته این موضوع در ایران نیست! براي يك desktop و يا كاربرد خانگي، مي توان گفت لينوكس خيلي ارزان و يا رايگان است در حالي است كه ويندوز گران است. در كاربرد سرور نيز لينوكس در مقايسه با ويندوز بسيار ارزان است. مايكروسافت اجازه مي دهد، يك كپي از ويندوز تنها براي يك رايانه استفاده شود. براي اولين بار در ويندوز XP، آنها با استفاده از نرم افزاري به اعمال اين قانون (در ابتدا فعال سازي توليد ويندوز و سپس ويندوز Genuine) مي پردازند.

در مقايسه، تنها با يك بار خريد لينوكس، شما مي توانيد در هر چند رايانه با هيچ گونه هزينه اضافي از آن استفاده كنيد. براي دستيابي به لينوكس بايد رايانه اي جديد را كه لينوكس از پيش بر روي آن نصب شده خريداري كرد.

ليندوز كه در حال حاضر لينسپاير ناميده مي شود، ليست تمامي فروشندگاني كه رايانه هايي مجهز به ليندوز را به فروش مي رسانند، ارائه مي دهد. اگر شما خواستار نصب لينوكس هستيد، مي توانيد به خريد رايانه اي بدون سيستم عامل از Dell و يا Wal-Mart كه براي نصب انواع لينوكس كامل است، اقدام كنيد.نصب ويندوز هميشه يكسان است و اين در حالي است كه توزيع هاي مختلف لينوكس برنامه هاي نصب خود را دارند كه حتي اين امر مي تواند در نسخه هاي مختلف توزيع يكسان، تغيير يابد.

اجراي برنامه از طريق سي دي
يكي از كارهايي كه لينوكس مي تواند انجام دهد و ويندوز نمي تواند، اجرا شدن از روي سي دي است. براي اجرا، ويندوز بايد ابتدا بر روي ديسك سخت نصب شود. اگر نصب ويندوز در مقطعي قطع شود، نمي توان رايانه را راه اندازي كرد. برنامه اي رايگان با نام BartPE وجود دارد كه مي تواند برخي از برنامه هاي ويندوز را از طريق سي دي bootable اجرا كرد.

به طور عادي، لينوكس نيز از طريق يك ديسك سخت اجرا مي شود، اما تعداد خيلي كمي از نسخه هاي لينوكس هستند كه بدون نصب شدن بر روي ديسك سخت، كاملاً از طريق سي دي اجرا مي شوند.در نسخه هاي لينوكس مبني بر سي دي، كاربرد از ديسك سخت متفاوت است. برخي از آنها مانند ليندوز، هيچ چيزي را بر روي ديسك سخت حك نمي كنند و تجربه لينوكس را به راحتترين و امنترين نحو امكان مي سازند.

نرم افزار كاربردي
در مقايسه لينوكس و ويندوز مي توان گفت، نرم افزارهاي كاربردي بيشتري براي ويندوز موجود است.

كسب نرم افزار كاربردي
اگر به خريد يك كپي از ويندوز بر روي CD-ROM اقدام كنيد، نمي توانيد به نرم افزارهاي كاربردي آن دسترسي پيدا كنيد. اما اگر به خريد يك يا چند كپي از لينوكس بپردازيد، مي توانيد نرم افزارهاي كاربردي آن را به صورت رايگان دريافت كنيد. رايانه اي جديد به همراه ويندوزي كه از پيش بر روي آن نصب شده نيازمند به نرم افزارهاي كاربردي دارد. هر توزيع لينوكس با انواع متعددي ارائه مي شود. هر چه نسخه گرانتر باشد، نرم افزارهاي بيشتري نيز خواهد داشت.

نصب نرم افزارهاي كاربردي
نصب كاربردها تحت ويندوز در حالي كه استاندارد نشده اند، معمولاً همسان است. نصب نرم افزار تحت لينوكس در هر توزيع متغیر است و به راحتي، سادگي و آشكاري ويندوز نمي باشد. ليندوز به كاربران اجازه مي دهد به نصب نرم افزارها در شرايطي شبيه به بهنگام كردن ويندوز بپردازند. در لينوكس كاربردها پس از دانلود شدن، به طور خودكار نصب مي شوند كه اين سرويس دهي به صورت رايگان صورت نمي پذيرد.

ويروس ها و جاسوس ها
انواع مختلفي از برنامه هاي نرم افزاري بد انديش وجود دارد كه معمولترين آنها به عنوان ويروس و جاسوس ناميده مي شوند. جاسوس در ويندوز به مشكلي بزرگ تبديل شد در حالي كه مايكروسافت به خريد يك شركت نرم افزاري ضد جاسوس اقدام كرد و توليدات خود را با عنوان برنامه ضد جاسوس مايكروسافت در سال 2005 روانه بازار كرد. بخش عظيمي از اين نرم افزارهاي مخرب در ويندوز عمل مي كنند.

كاربران و اسم رمز
لينوكس و ويندوز 2000/XP هر دو نيازمند نام كاربر و اسم رمز و زمان ره اندازي هستند. ويندوزهاي XP و 2000 و لينوكس از نمونه هاي متعدد و يا طبقه هاي مختلفي از كاربران حمايت مي كنند. لينوكس و ويندوز مي توانند كاربران را به گروه هاي مختلف دسته بندي كنند و مزايا را براي يك گروه نسبت به يك كاربر ارائه مي دهند. اما فايل ها در لينوكس تنها متعلق به يك كاربر و يا گروه، معين شده است.

لینوکس از چه چیزی تشکیل شده؟
لینوکس چند بخش دارد که در تعامل کامل با هم به سر می‌برند. بخش اصلی هسته‌ سیستم‌عامل یا همان «لینوکس» است. لینوکس در واقع نام هسته‌ این سیستم‌عامل است که برای راحتی به کل سیستم‌عامل اطلاق می‌شود. هسته مهمترین وظیفه را در سیستم‌عامل به عهده دارد. هسته‌ لینوکس کنترل نرم‌افزارها، سخت‌افزارها شامل سخت افزارهای ورودی و خروجی، کنترل ابزارها، سرویس‌ها و ... را بر عهده دارد. در واقع همه‌ کارهایی که یک سیستم‌عامل باید انجام دهد را هسته کنترل می‌کند. بخش دیگر لینوکس ابزار‌ها و نرم‌افزارهای پروژه‌ گنو است. پروژه‌ گنو پروژه‌ای است که قرار بود یک سیستم‌عامل کاملا آزاد طراحی کند.

بعد از چند سال کار مداوم این پروژه به نتیجه رسید و یک سیستم‌عامل کاملا آزاد را طراحی کرد. اکنون با در کنار هم قرار دادن هسته‌ لینوکس و ابزارها و نرم‌افزارهای پروژه‌ گنو، سیستم‌عامل‌های مختلفی ایجاد شده‌اند که ما آنها را با نام لینوکس می‌شناسیم. در واقع نام این سیستم‌عامل‌ها گنو/لینوکس است که برای راحتی کار همان لینوکس خوانده می‌شوند. لینوکس در یک مرحله بالاتر شامل پوسته‌ فرمان یا خط فرمان است. در یک مرحله بالاتر لینوکس شامل یک یا چند رابط گرافیکی نیز می‌شود. درباره‌ این موارد بیشتر صحبت خواهیم کرد.

لینوکس کدباز است
هر برنامه یا نرم‌افزاری را با یک زبان یا چند زبان برنامه‌نویسی می‌نویسند. وظیفه‌ نوشتن این کدها و طراحی برنامه‌ها به عهده‌ برنامه‌نویسان است. بعد از اجرای همین کدهای نوشته شده، حاصل همان برنامه‌ای می‌شود که شما می‌بینید و با آن کار می‌کنید. حال برنامه‌نویس یا شرکت نویسنده‌ برنامه می‌تواند کدهای برنامه را برای خودش نگه دارد و سایرین فقط برنامه‌ اجرا شده (و بدون کد) را ببینند؛ یا اینکه می‌توانند کدهای برنامه را منتشر کند تا سایرین نیز بتوانند از آن استفاده کنند. اگر این حالت پیش بیاید به آن برنامه Open Source یا کدباز یا منبع‌باز می‌گویند. برنامه‌های کدباز یک ویژگی بسیار مهم دارند و آن برطرف کردن اشکالات به‌صورت مداوم نسبت به برنامه‌هایی است که کدباز نیستند.

با انتشار کدهای یک برنامه، برنامه‌نویسان در سراسر دنیا با مطالعه‌ کدها، سریعا اشکالات برنامه را پیدا کرده و آنها را برطرف می‌کنند. در این صورت برنامه‌ کدباز در زمان اندکی پیشرفت می‌کند و ایرادات و اشکالاتی که معمولا موجب آزار کاربران می‌شود از بین می‌رود. با پیشرفت برنامه، امنیت آن نیز بیشتر می‌شود. شاید برای یک کامپیوتر خانگی امنیت خیلی معنا پیدا نکند (که اصلا هم اینطور نیست) اما برای کامپیوترهای اداری که حاوی اطلاعات مهمی هستند امنیت حرف اول را می‌زند. برای کامپیوترهای سرور که خدمات اینترنتی و شبکه را ارائه می‌کنند امنیت مهم‌ترین قسمت کار است.

پس استفاده از برنامه‌ای که مطمئن باشد و باعث از دست رفتن اطلاعات و هزینه نشود بسیار مهم می‌نماید. لینوکس هم کدباز است. هم هسته‌ لینوکس کدباز است و هم نرم‌افزارهای پروژه‌ گنو و همچنین اکثر نرم‌افزارهای دیگری که در لینوکس قابل استفاده هستند (و محصول گنو نسیتند) نیز کدباز هستند. این بدین معناست که شما با سیستم‌عاملی روبرو هستید که ایرادات و اشکالات و حفره‌های امنیتی‌اش به مراتب کمتر از سایر نرم‌افزارهاست و ایراداتی هم که به مرور زمان توسط کاربران کشف می‌شوند به سرعت مرتفع شده و نرم‌افزارهایش رو به تکامل می‌روند. خاصیت نرم‌افزارهای کدباز همین است که به‌شکل مداوم به‌روز می‌شوند و کاربران از بابت مشکلات امنیتی دغدغه‌ای ندارند.

لینوکس نرم‌افزار آزاد است
متولیان پروژه‌ گنو بنیادی به نام «بنیاد نرم‌افزارهای آزاد» را نیز بنا نهاده‌اند. نرم‌افزار آزاد بنا به عقاید این بنیاد به نرم‌افزاری گفته می‌شود که دارای ۴ شرط یا ۴ آزادی باشد:

۱- آزادی اول: آزادی اجرای برنامه برای هر منظوری است. شما آزادید از نرم‌افزار آزاد هرگونه که دلتان می‌خواهد استفاده کنید. می‌توانید آن‌را روی هر سیستمی نصب کنید و از آن برای هر هدفی استفاده کنید.

۲- آزادی دوم: آزادی مطالعه و بررسی چگونگی عملکرد نرم افزار است. شما حتی در این مطالعه و تحقیقات می‌توانید آن را به صورت دلخواه تغییر نیز بدهید. دسترسی به کدهای برنامه پیش شرط این مطلب است. بدین معنی که اگر نرم‌افزاری کدباز نباشد مسلما این امکان برایتان به وجود نمی‌آید.

۳- آزادی سوم: آزادی کپی و تکثیر نرم‌افزار است. شما آزادید نرم‌افزار را به طور رایگان یا با دریافت وجه برای دیگران به هر مقدار که خواستید تکثیر کنید و هیچ قانونی شما را خلافکار نمی‌داند. این موضوع بدین معنی نیست که تمامی نرم‌افزارهای آزاد رایگان هستند. نرم‌افزارهای آزاد و کدباز بسیار زیادی وجود دارند که رایگان نیستند. در واقع مبلغی که شما می‌پردازید قیمت کدهای نوشته شده نیست. قیمت پشتیبانی، بسته‌بندی، رساندن به دست مشتری، به‌روز رسانی و سایر خدمات پس از فروش است. تعداد زیادی از نسخه‌های معروف لینوکس رایگان نیستند. شما می‌توانید نسخه‌های کپی‌شده‌ آنها را استفاده کنید اما هیچ‌گاه نسخه‌ کپی‌یتان شامل به‌روز رسانی که امر بسیار مهمی است نمی‌شود.

۴- آزادی چهارم: آزادی تقویت، بهبود و اشکال‌زدایی نرم‌افزار و در نهایت انتشار عمومی آنست. باز هم تاکید می‌شود که دسترسی به کدهای منبع پیش شرط این مطلب است. نکته‌ای که در بالا به آن اشاره شد و یکی از نقاط قوت نرم‌افزارهای کدباز به‌شمار می‌رفت، این بود که این نرم‌افزارها به‌شکل مداوم به‌روز و رفع اشکال می‌شوند. این به‌روز رسانی دقیقا همین موضوعی است که آزادی چهارم به آن اشاره می‌کند. هر کسی که قابلیت و توانایی مطالعه‌ کدها را داشته باشد می‌تواند آنها را مرور کرده و اشکالاتش را برطرف کند. همین موضوع باعث تقویت، بهبود و اشکال‌زدایی نرم‌افزارها می‌شود و یکی از برتری‌های نرم‌افزارهای کدباز و آزاد به شمار می‌رود. همانطور که گفته شد لینوکس، گنو و اکثر نرم‌افزارهای قابل استفاده در لینوکس نیز آزاد هستند. این نیز یکی از برتری‌های مهم لینوکس به‌شمار می‌آید.

نسخه‌های متنوع
لینوکس یا با نام صحیح‌تر گنو/لینوکس نسخه‌های بسیار بسیار زیادی دارد. هر نسخه از گنو/لینوکس را یک «توزیع» می‌نامند. آمار دقیقی از تعداد توزیع‌ها وجود ندارد. اما چیزی در حدود ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ توزیع لینوکس وجود دارد. حال این تعداد را با تعداد نسخه‌های مختلف سیستم‌عامل‌های دیگر مقایسه کنید که نهایتا به ۷ – ۸ عدد می‌رسد. شما در انتخاب یک توزیع لینوکس مناسب برای هدفتان، انتخاب بسیار گسترده‌ای دارید. تمام این توزیع‌ها یک سری نقاط مشترک دارند؛ مانند همان ۷ – ۸ نسخه‌ سیستم‌عامل‌های دیگر. نقاط اختلاف این توزیع‌هاست که آنها را مطرح و متفاوت می‌کند. هر کدام از توزیع‌ها یک سری قابلیت‌ها و نرم‌افزارهای مخصوص خودشان دارند که آنها را از سایرین متفاوت می‌کند.

پس باز هم می‌بینید که انتخاب شما در لینوکس بسیار وسیع و گسترده است. گروهی از این نسخه‌ها برای سرورها طراحی شده‌اند. از نرم‌افزارهای کاربردی در این توزیع‌ها کاسته شده و هدف صرفا سرور (کامپیوترهای خدمات دهنده‌ی شبکه و اینترنت) است. علت اینکه از نرم‌افزارهای کاربردی و حتا ظاهر گرافیکی در این نسخه‌ها خبری نیست اینست که هر نرم‌افزاری یک سری ایرادات امنیتی دارد. به هر حال با زیاد شدن تعداد نرم‌افزارها تعداد اشکالات کل سیستم بالا می‌رود و با کم کردن نرم‌افزارها اشکالات کل سیستم کم می‌شود. پس وقتی وجود ظاهر گرافیکی و نرم‌افزارهایی مانند بازی و پخش‌کننده‌ DVD در یک سرور لزومی ندارد چرا امنیت را پایین بیاوریم؛ آن هم در کامپیوتری که اگر با مشکل مواجه شود ممکن است ضررهای مالی هنگفتی به آن شبکه یا شرکت وارد کند.

گروهی دیگر از لینوکس‌ها برای استفاده‌ عمومی از کامپیوتر طراحی شده‌اند. این‌ها شامل ظاهرهای گرافیکی جذاب و نرم‌افزارهای قوی و متنوع هستند. گروه دیگری از لینوکس‌ها برای مصارف خاص سفارشی می‌شوند. مثلا یک شرکت تصمیم می‌گیرد کامپیوترهایش را به لینوکس منتقل کند و از یک شرکت خدمات دهنده‌ لینوکس می‌خواهد که یک نسخه از لینوکس را برایشان سفارشی کند. مثلا امکانات اداری را به آن اضافه کند و امکانات چندرسانه‌ای که در شرکت کاربدری ندارد را حذف کند و ... حتی ممکن است نام لینوکس را هم به نام شرکت سفارش دهنده تغییر دهند. گستردگی نسخه‌ها این نکات مثبت را نیز در بر دارد که باز هم فقط در لینوکس دیده می‌شود.