تحمل کامپیوترهای شخصی درمقابل گرما


گرما آن هم وقتی زیاد باشد می تواند بر عملکرد کامپیوتر و طول عمر قطعات آن تاثیر بگذارد. با این اوصاف همیشه این سوال مطرح است چطور می توان گفت که حالا سیستم بسیار داغ شده یا فقط گرم است، یا اینکه آیا باید نگران گرمای آن بود. اندازه گیری مقداری که گرمای سیستم بتواند به کامپیوتر شخصی آسیب وارد کند یا اینکه موجب کرش کردن سیستم شود سخت است، اما راه هایی برای مراقبت از این مقدار وجود دارد. در اینجا می توانید با عوامل تشدید کننده گرما در سیستم کامپیوتر و همچنین دمای مناسب سیستم آشنا شوید.

حقیت ساده ای درباره این موضوع وجود دارد و آن این است که حرارت طبیعی ایجاد شده، حاصل جریان برق است. هر چیزی که انرژی مصرف می کند تا اینکه فعالیتی را به پیش ببرد حالا چه کامپیوتر باشد، یا موتور یک ماشین یا حتی بدن ما در نتیجه آن دما بالا می رود؛ البته مقدار انرژی برقی که سیستم نیاز دارد بستگی به کاری دارد که قرار است انجام دهد. اجزای درون کامپیوتر خیلی راحت گرما تولید می کنند، به خصوص دمای سیستم به واحد پردازنده مرکزی (CPU) و واحد پردازشگر گرافیکی (GPU) بستگی دارد و حاصل گسترش یافتن برق در سراسر مدار ها و مقاومت های داخلی یک کامپیوتر است.زمانی که CPU روی فرکانس های بالا و با سرعت بالایی در حال پردازش است، حالتی به نام اورکلاکینگ (Overclocking) پیش می آید که با تولید گرمای زیاد دمای سیستم را بسیار بالا می برد. فایده انجام این کار سریع تر شدن کار ها و پردازش بالاتر سیستم است، اما قطعا به ولتاژ بالایی از برق نیاز دارد که این وظیفه را به خوبی به سرانجام برساند.

نیاز بیشتر CPU به برق و جریان الکتریسیته نتیجه ای برابر با گرمای بیشتر دستگاه در پی خواهد داشت. سیستم البته بی تفاوت در برابر افزایش شدید دما نمی ماند و فعالیتی برای کاهش گرما انجام می دهد که در آن کریستال های نوسان ساز را درگیر یک فرآیند می کند، به این فعالیت کاهش دما، آندرکلاکینگ (Underclocking) می گویند. به طور طبیعی زمانی که این کار انجام می شود بهره وری سیستم کاهش پیدا می کند.انجام دادن بازی ها، دیدن ویدئو، محاسبات سنگین، رایت کردن و کپی کردن فایل ها همگی می توانند فشار زیادی بر CPU وارد کنند. همان طور که احتمالا تا حالا خودتان هم حدس زده اید، زمانی که چند نمونه از این نوع فعالیت ها یا فعالیت های سنگین دیگر با هم به یک سیستم تحمیل شود، باعث گرمای بیش از حد سیستم خواهد شد و نگرانی هایی را در پی خواهد داشت.

البته قدرت پردازنده های مختلف و میزان بهینگی مصرف در آنها هم تاثیر زیادی در میزان برق مصرفی و البته گرمای تولید آنها دارد؛ یعنی یک پردازنده سریع تر و بهینه تر که با معماری بهتری ساخته شده باشد در انجام امور یکسان نسبت به یک پردازنده ضعیف تر، انرژی کمتری مصرف می کند و همچنین گرمای کمتری هم ایجاد می کند.

چطور میزان گرمای سیستم را بسنجیم
حتی اگر گرمای سیستم بر عملکرد آن تاثیرگذار باشد، بعید است که در کار شما با دستگاه اختلال ایجاد شود. اگر کامپیوتر شما کند شده یا همه چیز در سر جای خود گیر کرده است، نشانه ای بزرگ از گرمای بیش از حدی است که سیستم را تحت تاثیر خود قرار داده است.شاید سریع تر شدن چرخش پره های فن را در زمان پردازش سنگین CPU بشنوید؛ در این حالت سیستم به وسیله فن های خود تلاش می کند که گرمای بیش از حد CPU گرمای طبیعی سیستم معمولا از اجزایی ایجاد می شود که از جنس آلومینیوم هستند را از کیس یا محفظه سیستم خارج کند.کامپیوتر ها حالتی به نام fail safe دارند که به محض شدید شدن گرما بخش هایی را که ممکن است آسیب ببیند خاموش می کنند.
 در برخی موارد شاید کل سیستم خاموش شود و تا لحظه ای که به اندازه کافی خنک نشده باشد نتوان راه اندازی مجدد را انجام داد. حتی اگر این دمای بالا، باعث خرابی بخشی از سخت افزار شود، به شما اجازه خواهد داد قبل از خاموش شدن مجدد، به طور کوتاه به فایل های خود دسترسی پیدا کنید.اگر محفظه کیس کامپیوترتان باز است و به اجزای داخلی سیستم دسترسی مستقیم دارید، به آرامی قطعات را لمس کنید. انتظار می رود که بسیار گرم باشند، البته هیچ کدام به حدی گرم نیستند که مجبور شوید دست خودتان را سریع عقب بکشید.

بیش از اندازه داغ است یا فقط گرم شده
وظایف جدی و زیادی که برای CPU،GPU، هارد دیسک و درایو دیسک نوری تعریف شده، قطعا باعث افزایش دمای کامیپوتر خواهد شد. پس نباید زیاد حساس شوید. کامپیوتر ها بدون اینکه آسیبی ببینند گرما تولید می کنند. اگر صدای کار کردن فن را می شنوید، این صدا کاملا طبیعی است. اگر به طور مداوم با یک سرعت زیاد و سر و صدای عجیب و بسیار بالا، فن در حال تقلا کردن است می توان آن را نشانه ای از تشدید گرمای سیستم دانست.اگر صدای کار کردن فن را به طور کلی نمی شنوید، باز هم احتمال بروز مشکل وجود دارد: در حقیقت این موضوع خودش می تواند باعث مشکل باشد. یک فن شکسته می تواند دلیل داغ شدن زیاد سیستم شود، پس حتما به عملکرد کامپیوتر به اندازه کافی توجه داشته باشید. در این زمان ممکن است سیستم کند تر از حالت طبیعی شود، حتی در زمانی که در حال تکمیل یک وظیفه غیر پیچیده و آسان است، ممکن است در حالت خاموش بماند یا اینکه دائما Restart شود، ممکن است کاملا قفل شده باشد و صفحه آبی مرگ را نشان دهد.عوامل دیگری هم وجود دارند که به عملکرد طبیعی سیستم کامپیوتر شما صدمه می زنند، پس بررسی کردن اینکه هیچ خرابکاری در سیستم در حال اجرا نباشد ضروری است. در ویندوز شما می توانید بررسی کنید که کدام برنامه بیشترین استفاده از عملکرد CPU دارد و مدیریت منابع را با مشکل مواجه کرده است یا اینکه می توانید آخرین نسخه از برنامه Process Explorer را دانلود کنید.

گذشته از فن شکسته، جریان هوای ضعیف در محوطه قرارگیری اجزای داخلی کامپیوتر یا انسداد منافذ در اثر قرارگیری بد کیس یا بخش فن لپ تاپ می تواند علت گرمای زیاد باشد. محیط اطراف طبیعتا بر این میزان دما تاثیر دارند، موقعیت قرار گیری کامپیوتر شما یک محیط بسته یا یک منطقه پر از گرد و خاک می تواند باعث انسداد منافذ خارج کردن دمای گرم سیستم شود. بنابراین مناسب کردن دمای اتاق هم می تواند تاثیر مثبتی بر عملکرد سیستم و خنک شدن آن داشته باشد.

بهترین دما برای کامپیوتر شخصی چیست؟
کامپیوتر شما به شکلی طراحی شده که بتواند در دمای بسیار بالای یک اتاق هم عملکرد های خود را با موفقیت به پایان ببرد، با این حال اما بهتر است سیستم خود را در اتاقی قرار دهید که نه خیلی گرم باشد و نه خیلی سرد. دمای مناسب یک اتاق برای سیستم شما بین ۲۰ تا ۲۶ درجه سانتیگراد است، دمای میانگین هم حدود ۲۳ درجه سانتیگراد است. دمایی بالاتر از ۲۷ درجه می تواند به کامپیوتر شما آسیب وارد کند. توجه ویژه به این دما مخصوصا در تابستان ها اهمیت بیشتری پیدا می کند.سرد بودن هوا را نمی توان یک عامل خطرناک مثل گرمای بالا دانست، به شکلی که درجه حرارت کمتر از ۲۰ درجه به سیستم کامپیوتر آسیبی وارد نمی کند.

با این حال یک دماسنج ساده جیوه ای می تواند به تنظیم دمای اتاق و محل کارتان کمک بزرگی برساند.ایده خوبی است که از طریق منوی تنظیمات BIOS سیستم گاهی اوقات بر CPU سیستم مراقبت داشته باشیم. بعد از Restart کردن سیستم فقط یک فرصت محدود برای بررسی BIOS دارید که البته در کامپیوترهای مختلف متفاوت است. اگر در ویندوز ۸ هستید، نگه داشتن دکمه Shift همزمان با فشردن دکمه Restart حالت Advanced Start up را باز خواهد کرد و به شما اجازه خواهد داد به سادگی به تنظیمات مادربورد سیستم نگاهی بیندازید. ممکن است دمای CPU بالاتر از دمای اتاقی که در آن هستید باشد، پس اگر دمایی بالاتر از محل قرارگیری خود از CPU سیستم دیدید لازم نیست نگران شوید. همچنین باید به مستندات سیستم خود مراجعه کنید و متوجه شوید که کامپیوتر شما در چه شرایطی ممکن است به فعالیت عادی خود ادامه دهد.

به طور عمومی CPU ها در دمایی بالاتر از ۷۵ درجه سانتیگراد نمی توانند در حال اجرا باقی بمانند.نکته کلیدی که رعایت کردن آن تاثیر زیادی خواهد داشت، خنک نگه داشتن محیط قرارگیری سیستم است که می تواند تاثیر بسیار مثبتی داشته باشد. انجام این کار هم ساده است و راه های مختلفی دارد. برای مثال یک پنجره را در نزدیکی سیستم باز نگه دارید یا اینکه یک پنکه را نزدیک سیستم بگذارید.راه حل ساده ای که می تواند به این وضعیت محاصره سیستم پایان دهد، جا به جایی سیستم است، برای مثال در تابستان کامپیوتر یا لپ تاپ را به یک اتاق خنک تر ببرید. همچنین می توانید منافذ خروجی هوای سیستم را تمیز کنید یا اینکه با باز کردن کیس پره های فن را تمیز کنید تا زحمت گردش خاک ها را از روی دوش فن بردارید. خنک کردن لپ تاپ ها آسان تر از سیستم های رومیزی است، اما لپ تاپ ها به علت اینکه محوطه ای فشرده تر در اختیار دارند و فن آنها با منافذی کوچک تر همراه است گرمای بیشتری تولید می کنند و در خود نگه می دارند.
اگر نگران گرمای بیش از حد CPU لپ تاپ خود هستید کار های زیادی می شود انجام داد. برای مثال نصب یک فن جداگانه یا استفاده از پایه های گردش کننده هوا در زیر لپ تاپ دو نمونه از کار هایی است که می تواند به خنک شدن سیستم شما کمک کند. البته هرگز نسبت به خرید فن های جداگانه که به پورت USB وصل می شوند اقدام نکنید. اگر قرار است یک فن خنک کننده خارجی برای لپ تاپ خود تهیه کنید حتما برق مستقل داشته باشد چراکه جریان شدیدی که این فن ها از درگاه USB می کشند خود باعث گرم شدن بیشتر سیستم می شود.
اگر فن سیستم شما به خوبی کار می کند اما باز هم سیستم نمی تواند خودش را خنک نگه دارد و دائم در خطر خراب شدن اجزای داخلی قرار دارد، احتمالا به یک فن جدید و منافذ بیشتر برای خروج هوا نیاز پیدا کرده اید.
 شما می توانید به راحتی فن جدیدی را در داخل کیس سیستم تعبیه کنید اما در موارد بسیار انجام دادن این کار به وسیله خودتان می تواند گارانتی کامپیوتر را باطل کند و از بین ببرد. همچنین فن های لپ تاپ ها و تبلت های ویندوز ۸.۱ قابل جایگزینی نیستند و در صورت خرابی اگر تجربه لازم را نداشته باشید نمی توانید به اطلاعاتی که در سیستم وجود دارد برسید، پس سیستم را برای تعمیر به یک متخصص بسپارید.در نهایت بهتر است بدانید که حالت ایده آل این است که اتاق محل کار یا قرار گیری سیستم در خانه باید دمایی متعادل و برابر با ۲۳ درجه سانتیگراد داشته باشد، اما هر دمایی بالاتر از ۲۷ درجه می تواند شرایط را برای وارد شدن آسیب به سیستم شما فراهم کند.

در همین حال سیستم شما نباید دمایی بالاتر از ۷۵ درجه سانتیگراد را تجربه کند.می توانید برای خنک نگه داشتن سیستم کامپیوترتان این کارها را انجام بدهید؛ تهویه مناسبی را برای سیستم خود فراهم کنید، با برداشتن گرد و غبار از فن و منافذ همیشه این دو بخش را تمیز نگه دارید، زمانی را به کامپیوتر استراحت دهید تا خود را خنک کند، کتابچه راهنمای تولید کننده را مطالعه کنید و همچنین به یاد داشته باشید که برطرف کردن مشکل گرمای بیش از حد سیستم (Overheating) کاری آسان است و به ندرت پیش می آید که سیستم تحت چنین فشار های قابل توجهی باشد.