پويايي بازار مخابراتي نيازمند وجود تنوع در سرويس هاي مخابراتي و نيز حضور ارايه كنندگان گوناگون براي افزايش كيفيت و كاهش قيمت اين سرويس ها است. چنين وضعيتي وقتي فراهم ميشود كه زيرساخت مخابراتي قادر به حمل ترافيك هاي با پهناي باند زياد سرويس هاي متنوع و در حال رشد باشد. اين مساله در سال هاي اخير منجر به ظهور مفهوم باند وسيع در ادبيات مخابراتي شده است.
واژه باند وسيع به اتصالات اينترنتي هميشه متصل گفته مي شود كه پهناي باندي بيش از اتصالات تلفني (Dial up) در اختيار کاربر ميگذارند و از طريق آن ها، سرويس ها و کاربردهای روز مخابراتي با حداقل اتلاف وقت به کاربر ارايه ميشود.
ارتباطات باند وسيع، با روندی كه در رشد آن ها مشاهده مي شود، روياي همگرايي سرويس هاي پخش تلويزيوني، تلفن ثابت، اينترنت، و تلفن همراه را محقق مي سازند. پيش بيني مي شود كه با همگانی شدن ارتباطات باند وسيع، موج جديدي در توسعه بازارهای مخابراتي ايجاد شود؛ بر اساس برآوردها، بازار مخابراتي، صرفنظر از جهش هايي كه در بازه هاي زمانی کوتاه مدت به وقوع مي پيوندد، به يك رشد ثابت رسيده است. عاملی كه منجر به جهش بزرگ در اين روند مي شود (از همان نوعی كه ظهور پديده تلفن همراه و اينترنت به وجود آورد)، ارتباطات باند وسيع است.
وضعيت جهانی ارتباطات باند وسيع
در ابتداي سال 2004، در حالي كه تعداد كاربران تلفن همراه 5/1 ميليارد نفر و تعداد كاربران اينترنت 699 ميليون نفر بوده است، تعداد كاربران باند وسيع، 102 ميليون نفر بوده است.
از بين تكنولوژي هاي باند وسيع، خطوط DSL همچنان بيشترين استفاده كننده را دارد. بعد از آن، به ترتيب مودم هاي كابلي، LAN، FWA، WLAN و تكنولوژي هاي ماهواره اي قرار دارند. در حال حاضر، از لحاظ تعداد كاربران اتصالات باند وسيع، كشور كره با ضريب نفوذ 93 درصد در رده اول قرار دارد. در ساير كشورها نيز موج استفاده از سرويس هاي باند وسيع در حال وقوع است. بر اساس گزارش ها، رشد اين روند در كشور چين بيش از ساير كشورها مشاهده مي شود. ميانگين پهناي باند خانگی كره نيز حدود 4 مگابيت بر ثانيه است. اين رقم در مقايسه با پهنای باند ميانگين حدوداً 10 بيت بر ثانيه كشور ما قابل توجه است.
هزينه اين پهنای باند در كشور كره حدود 30-20 دلار در ماه است، در حالي كه هزينه پهناي باند حدود 256 كيلوبيت بر ثانيه در كشور ما حدود 80-70 دلار در ماه است.
كشور ما در زمينه تلفن همراه بدون برنامه و استراتژي مشخص گام نهاد. نتيجه آن شد كه، با وجود گذشت حدود 15 سال از ظهور تكنولوژي هاي تلفن همراه، تنها يك شرکت سازندة تجهيزات تلفن همراه در كشور وجود دارد و در ساير زمينه هاي مرتبط با اين تكنولوژي، همچون اپراتوري و تحقيقات توسعه اي، فاصله زيادي با ساير كشورها داريم. در ضمن در زمينة حضور در بازارهای خارجي همچون بازار كشورهاي منطقه هيچ توفيقي به دست نياورده ايم. سرويس هاي باند وسيع در حال ايجاد موج جديدي در تمامی زمينه هاي مخابرات هستند. اين خود بيانگر فرصت ها و تهديدهايي براي مخابرات كشور ماست؛ در بازار جهانی در حال ظهور اين تكنولوژي ها مي توان با انجام سرمايه گذاری و انتخاب استراتژي هاي مناسب، دارای مزيت هاي نسبی شد و بخشي از بازار را به دست گرفت. در صورت عدم اتخاذ استراتژي مناسب، در زمينه تكنولوژي هاي باند وسيع كه بر اساس پيش بيني ها، بازار متنوع تري از تكنولوژي تلفن همراه ايجاد خواهند كرد، در آينده به وضعيتي مشابه وضعيت فعلي همراه دچار مي شويم.
علاوه بر اين، بايد به مقوله سرويس دهي نيز توجه كرد؛ تا به حال مشكل عمدة پهناي باند، در ترافيك هاي بين شهري مطرح مي شد. ولي اگر قرار باشد پهناي باند قابل توجهي را تا درب منازل و يا حتي تا ميز شخصي افراد رساند، مساله حالت متفاوت تري به خود ميگيرد. اين مساله به دليل ظهور سرويس هاي متنوع جديد است. از جملة اين سرويس ها، مي توان به تلويزيون هاي ديجيتال، پيام هاي بازرگاني هدفمند، پزشكي از راه دور، اتوماسيون منزل، كنفرانس ويديويي و رسانه هاي متعامل اشاره كرد. بعضي از اين سرويس ها هم اكنون به صورت خاص مورد استفاده قرار ميگيرند؛ ولي، وقتي اين سرويس ها حالت عمومی پيدا كند، مساله پهناي باند از اهميت بالايي برخوردار مي شود. بهترين راه حل براي رفع اين مشكل استفاده از يك ساختار تمام فيبر است.
چنين راه حلي براي كشور ما، ممكن است در کوتاه مدت و يا حتي ميان مدت قابل تحقق نباشد. حتي در بسياري از كشورهاي توسعه يافته همچون ايالات متحده و كشورهاي تازه توسعه يافته همچون كره جنوبي چنين ساختاری به طور کامل محقق نشده است. روش بهينه براي رسيدن به ساختار تمام فيبري كه در بلند مدت محقق خواهد شد، كار كردن با تركيبي از تكنولوژي هايي است كه در بالا به آن اشاره شد. قاعدتا، در انتخاب يك نوع تكنولوژي خاص براي يك مقصد خاص، بايد آينده نگريهاي لازم براي به حداقل رساندن هزينه ها صورت گيرد. در كشور ما نيز همچون بسياري كشورها سرمايه گذاری هاي قابل توجهي در بخش سيمي سيستم هاي انتقال صورت پذيرفته است. بنابراين، بهترين گزينه براي تحقق شبکه باند وسيع، استفاده از تكنولوژي DSL است. اين سيستم، در محدودة ارتباطات درون شهري قابل پياده سازي است. براي ارتباطات بين شهري، تنها راه حل مناسب استفاده از شبکه فيبر نوري است. شبکه فيبر نوري كشور ما، عليرغم انجام كابل كشي کامل در محدودة بين شهري به دليل عدم نصب تجهيزات انتهايي، هنوز به طور کامل زير بار نرفته است. به همين دليل است كه رشد ارتباطات DSL نيز با كندي صورت مي گيرد. در واقع، چون زيرساخت شبكة مخابرات كشور قادر به ارايه پهناي باند كافي براي سرويس هاي باند وسيع نيست، اين سرويسها، عليرغم ابراز تمايل ارايه كنندگان خصوصی براي راه اندازي شبكة DSL، هنوز به مرحلة عام و فراگير نرسيده است.